DOS HAKKINDA HERSEY

Eger bilgisayar kullanmaya ilk defa Windows-95 veya 98 ile basladiysaniz büyük bir ihtimalle DOS kelimesi size yabanci gelecektir. DOS, Disk Operating System kelimelerinin kisaltilmis halidir ve disk islemleri, bellek islemleri gibi programlarin çalisbilmesi için gerekli düzenlemeleri yapan bir isletim sistemidir. DOS’un tarihi PC’lerin (kisisel bilgisayarlar) tarihiyle baslar ve çogunlukla da pek hayirla yad edilmez. Çünkü DOS’ta grafiksel bir kullanici arabirimi yoktur, her sey komutlarla ve bir sürü parametre ile yapilir. Microsoft Windows’95/98 sürümüyle kullanicinin DOS ile olan iletiiimini minimuma indirmeye çalismis olsa bile DOS’tan tam olarak vazgeçememistir. Windows’95/98 kullaniyor olsaniz da bazen DOS’a isiniz düsebilir. Örnegin bir çok oyun programi Windows ile çalismaz veya oynanamayacak kadar yavai çalisir. Ayrica Windows’a giremediginiz durumlarda da sorunu DOS’tan halletmeniz gerekebilir. Bazen de tek bir dosyayi kopyalamak için bilgisayarinizi açtiginizda, Windows’un çalismasini beklemeniz gerekmez.   KOMUTLAR DOS’ta herhangi bir dosyaya ihtiyaç duymadan çalisan komutlara iç komutlar, çalismasi için program dosyasinin varligina ihtiyaç duyan komutlara Dis Komutlar denir. Dis komutlari çalistirabilmek için o komutun programlama dosyasina ihtiyaç vardir. Örnegin format komutunu kullanabilmek için Format.com programinin bulunmasi gerekir. DOS komutlari hakkinda bilgi almak için / ? parametresi kullanilabilir. Örnegin dir komutu hakkinda bilgi almak için DIR /? yazilabilir.   DIR (Listeleme) Bulundugunuz dizindeki dosya veya dizinleri listeler. Dir komutu tek basina kullanildigi zaman asagidaki gibi bir liste çikar. C:zeybek>dir C sürücüsündeki birimin etiketi yok Birim Seri Numarasi 0B26-13D9 C:zeybek dizini . DIR 01/01/99 20:23 . .. DIR 01/01/99 20:23 .. SZEYBEK EXE 1.411.559 02/01/99 20:05 szeybek.exe XTRAS DIR 01/01/99 20:23 xtras ICON ICO 2.816 02/01/99 20:05 icon.ico 2 dosya 1.414.375 bayt 3 dizin 137.347.072 bayt bos C:zeybek>_ Burada DIR ile belirlenmis olanlar dosya degil dizindir. Digerleir ise dosyadir. Her bir dosyanin adi, uzantisi, boyutu, son degistirme tarihi- saati ve uzun dosya ismi görüntülenmektedir. Uzantisi .EXE, .COM, .BAT olanlar program dosyalaridir. Bunlarin isimleri yazilarak çalistirilabilir. Bir dizindeki dosya sayisi fazla ise ekrana sigmayacaktir. Sayfa sayfa görüntülemek için DIR /P seklinde /P parametresi kullanilir. Detaylari göstermeden sadece isimleri listelemek için DIR /W kullanilir. Daha detayli bilgi için DIR /V kullanilir. Bütün dosyalari degil de bir sarta uyan dosyalari listelemek için joker karakter dedigimiz ? ve * karakterleri kullanilir. Dir *.exe ile uzantisi EXE olan dosyalar Dir a*.exe ile bas harfi a ve uzantisi EXE olan dosyalar Dir a*.e* ile bas harfi a ve uzantisinin bas harfi e olan dosyalar Dir a?b*.exe ile bas harfi a ve üçüncü harfi b olan EXE uzantili dosyalar Dir *. ile uzantisi olmayan dosyalar listelenebilir. Buradaki temel kural * isaretinin bütün harfler yerine, ? ise tek bir harf yerine geçmesidir. Dir komutu ile DOS’ta arama da yapilabilir. /s parametresi verilirse DOS alt dizinlerdeki dosyalari da listeler. Örnegin önemli.doc isimli bir dosyayi aramak için Dir önemli.doc /s kullanilabilir. Liste alinirken siralama isteniyorsa /O parametresi kullanilir. Dir /OD ile tarihe Dir /ON ile ada Dir /OE ile uzantiya Dir /OS ile boyuta göre siralanabilir. Bu parametrelerin önüne – konursa tersi sirada listelenir. Yani Dir/OS ile küçükten büyüge siralanirken, Dir/O-S ile büyükten küçüge dogru siralanir. Dir /A ile istenen özellige uyan dosyalar gösterilebilir. Dir/AD ile sadece dizinler Dir/AH ile gizli dosyalar Dir/AR ile sadece okunabilir dosyalar Dir/AS ile sadece sistem dosyalari listelenir.   DIZIN ISLEMLERI(CD, MD,RD) Bir dizine girmek için CD Dizinismi kullanilir. Örnegin Windows dizinine girmek için C:>CD Windows C:WINDIWS> WindowsSystem dizinine girmek için C:>CD WindowsSystem C:WINDOWSSYSTEM> veya C:>CD Windows C:WINDOWS>CD System C:WINDOWSSYSTEM> seklinde kullanilir. Bir dizinden çikmak için CD.. C:WINDOWSSYSTEM>CD.. C:WINDOWS> Ana dizine çikmak için CD C:WINDOWSSYSTEM>CD C:> Iki üst dizine çikmak için CD… C:WINDOWSSYSTEMVMM32>CD… C:WINDOWS> Üç üst dizine çikmak için CD…. C:WINDOWSSYSTEMVMM32>CD…. C:> Yeni bir dizin olusturmak için MD Dizinismi Örnegin yeni isimli bir dizin olusturmak için MD yeni Bir dizin silmek için RD Dizinismi Yeni isimli dizini silmek için RD yeni seklinde kullanilir. Bir dizini bu yöntemle silebilmek için, içinin bos olmasi gerekir. Uzun dizin isimlerini DOS altinda kullanirken bunlari iki sekilde kullanabilirsiniz. Eger Windows altinda bir DOS oturumu açtiysaniz bu isimler hem standart 8+3 formatinda hem de uzun formatinda kullanilabilir. Direkt olarak DOS ortamina geçtiyseniz 8+3’lük kisa formatini kullanabilirsiniz. 8 harften daha uzun bir dosya veya dizin ismi verecekseniz bunu tirnak içinde yazmaniz gerekir. Örnegin en çok kullandigim dökümanlar dizini olusturmak için : MD “en çok kullandigim dökümanlar” seklinde yazmaniz gerekir. Bu dizin listelendiginde hem orjinali ile hem de ENÇOKK~1 seklinde kisa ismi ile gösterilir. Bu dizine girmek için CD ENÇOKK~1 veya MD “en çok kullandigim dökümanlar” yazabilirsiniz.   SÜRÜCÜ DEGISTIRME DOS’ta her sürücü bir harf ile temsil edilir. A, ve B harfleri disket sürücü digerleri de hard disk ve diger sürücüler için kullanilir. Sürücü harflerinden sonra “:“ kullanilarak o sürücüye geçilebilir. A: ile disket sürücüye C: ile de hard diske geçilebilir. Bir sürücüye geçildikten sonra uygulanan komutlar o sürücü üzerinde etkili olur. Örnegin bir disketin içerigini görmek için C:>A: A:>Dir yazabilirsiniz. Veya kisaca   C:> DIR A: FORMAT (FORMATLAMA,BIÇIMLEME) Format kelime anlami olarak düzenleme demektir. Bu ilk alinan disket için dogrudur. Disket DOS’ta kullanilmak için düzenlenir. Ancak dolu olan bir diskete format atilmasi ile disketteki bütün bilgiler silinmis olur. Yanlislikla formatlanan bir disket UNFORMAT komutu ile geri alinabilir. Format komutunu harddisk için kullanmak çok tehlikelidir. Daha çok disketlerinizi formatlamak için bu komutu kullanacaksiniz.   C:> FORMAT A: Ile disket formatlanir. Bu komuttan sonra sürücüye disket yerlestirmeniz istenir ve gösterge %100 oluncaya kadar formatlama devam eder. Formatlama bittikten sonra diskete bir isim vermeniz istenir. Buraya 11 harflik bir isim verebilirsiniz. Isim verdikten sonra disket hakkindaki bilgiler gösterilir. Bu listeye bakarak o disketteki bozuk kesimlerin bulunup bulunmadigini anlayabilirsiniz. Eger diskette bozuk kisimlar varsa bunlarin miktari da listeden okunabilir. Format komutunu bozulan disketlerinizin bozuk kisimlarini isaretlemesi için kullanabilirsiniz. Bozuk kisimlari isaretleyerek buralar bilgi yazilmasini önler. Ayrica sistem disketi olusturmak için de Format komutu kullanilabilir. (Bu is için SYS komutu da kullanilir.) Virüslü disketleri de format ile silebilirsiniz. Virüs te bir yazilim oldugundan yazilimin tümü silinince virüs te silinmis olur. /U parametresi kullanilirsa, disketi UNFORMAT yapabilmek için gerekli olan bilgi diskete yazilmaz. Bu durumda UNFORMAT komutu ile disket kurtarilamaz. Disketi silmek istediginizden eminseniz bu parametreyi kullanarak islemleri hizlandirabilirsiniz. /S parametresi ile disketin sistem disketi olarak hazirlanmasini saglayabilirsiniz. Bu durumda bu disketi kullanarak bilgisayari açabilirsiniz. /Q ile hizli format yapabilirsiniz. Bu islem bozuk kisimlari isaretlemez. Ancak oldukça hizli bir biçimde disketi bosaltir. /V:Ad ile disketin ismini belirleyebilirsiniz. C:>FORMAT a: /q /u /s /v:ali Komutu ile geri alma bilgisi olmada, sistem disketi olarak ve ismini de Ali yaparak disketi hizli formatlar. Format yapabilmek için FORMAT.COM dosyasina ihtiyaç vardir.   SYS(Sistem Transferi) Sys komutu ile bir diskete veya harddiske sistem dosyalari transfer edilebilir. Bu dosyalar IO.SYS, MSDOS.SYS, COMMAND.COM, DRVSPACE.BIN, veya DBLSPACE.BIN dosyalaridir. Bu dosyalardan COMMAND.COM hariç digerleri bir diskete normal kopyalama ile kopyalanirsa o disket sistem disketi olmaz. Bu dosyalari diskette özel bir yere kopyalanmasi gerekir. Bu islemi de SYS veya FORMAT /S komutlari yapar. Sys a: ile diskete Sys c: ilede harddiske sistem transferi yapilir. Özellikle harddiskteki sistem dosyalari bozulmussa bilgisayarinizi harddiskten açamazsiniz. Bu durumda bilgisayari disketten (içinde sistem dosyalari bulunan bir disket , Windows için açilis disketi mesela) açarak Sys c: komutu ile harddiske sistem transferi yapabilirsiniz. Bu islemi yapmak için diskette SYS.COM programi bulunmalidir.   LABEL (Disket etiketi degistirme) Format yaparken sizden diskete bir isim(etiket) vermeniz isteniyordu. Bir disketin ismini degistirmek için onu formatlamak gerekmez. Örnegin harddiskimize baska bir isim vermek için LABEL C: komutunu kullanabilirsiniz. Sizden 11 harflik bir etiket istenecektir. LABEL A: komutu disketin etiketini degistirmek için kullanilir. Bu programin ismi LABEL.EXE’dir   DATE, TIME ( Tarih ve Saati degistirme) Bilgisayarin tarihi ve saati bu iki komutla ögrenilip degistirilebilir. Date tarihi, Time ise saati belirtmek için kullanilir. Date yazarsaniz asagidaki gibi önce su anki tarih gösterilecek ve yeni tarihi girmeniz istenecektir. Eger tarihi degistirmek istemiyorsaniz Enter tusuna basarak geçebilirsiniz. C:>date Geçerli tarih Paz 05/01/1999 Yeni tarihi girin (gg-aa-yy):_ C:>date Geçerli tarih Paz 03/01/1999 Yeni tarihi girin (gg-aa-yy):_   DOSKEY DOS’ta bütün komutlari klavyeden girmemiz gerekir. Her sefer uzun uzadiya komut yazmak bazen sikici olabilir. Bunun yerine Doskey programini bilgisayar açilirken bir kez çalistirarak DOS’un yazdiginiz komutlari hatirlamasini saglayabilirsiniz. Bu programi bilgisayarin her açilisinda çalistirabilmek için Autoexec.bat dosyasina yazabilirsiniz. Bu dosya içine C:windowscommanddoskey satirini ekleyin. Bundan sonra yukari ve asagi tuslarini kullanarak daha önce yazdiginiz komutlara kolayca ulasabilirsiniz. DOS ortaminda iken DOSKEY.COM programini çalistirmak için bu dosyanin bulundugu dizin içine gidilir ve adi yazilarak enter tusuna basilir.   COPY, XCOPY, DISKCOPY (KOPYALAMA) COPY komutu ile dosyayi diskete, disketten harddiske, yaziciya veya ekrana kopyalayabilirsiniz. Copy Kaynak Hedef Seklinde, çogunlukla iki parametre ile kullanilir. Birincisi kopyalanacak olan, ikincisi kopyalanilacak olan yeri belirler. Copy okul.doc a: Aktif dizindeki okul.doc isimli dosyayi diskete kopyalar. Copy a:okul.doc c: Disketteki okul.doc isimli dosyayi harddiske kopyalar. Copy okul.doc liste.doc Okul.doc isimli dosyayi ayni yere liste.doc adiyla kopyalar. Copy a:okul.doc Disketteki okul.doc isimli dosyayi komutun yazildigi yere kopyalar. Copy *.* a: Içinde bulunulan dizindeki tüm dosyalari diskete kopyalar. Copy a:*.* c: Disketteki bütün dosyalari harddiske kopyalar. Copy Autoexec.bat con Autoexec.bat dosyasini ekrana kopyalar. (Con ekran için kullanilan isimdir. Ekrana kopyalamak içini göstermek anlamindadir.) Copy *.bat con Bat uzantili tüm dosyalari ekrana kopyalar. Copy Con a.ekr Burada kaynak ekran, hedef ise bir dosyadir. Yani ekrani a.ekr dosyasina kopyalamasini istiyoruz. Bu durum copy komutu için özel bir durumdur ve bir dosyaya yazi yazmak için kullanilir. Bu komutu yazdiktan sonra F6 tusuna basana kadar yazdiginiz bütün harfler a.ekr dosyasina yazilacaktir. Örnek olarak asagidaki satirlari yazarak bir bat dosyasi hazirlayalim. Copy con a.bat @echo off echo elveda dos echo merhaba windows Bu satirlari dikkatli bir sekilde yazin, çünkü bir satiri yazdiktan sonra o satira tekrar geri dönme sansiniz yok. F6 tusuna ve Enter’e basin ve kaydedin. Ve olusturdugunuz dosyanin adini yazarak çalistirin. Copy a.bat prn Bu satir a.bat dosyasini yaziciya gönderecektir. (Pr n kelimesi yazici için kullanilir. Yazicinizin bagli oldugu porta göre LPT1, LPT2, COM1, COM2 de kullanabilirsiniz. ) ekrandaki görüntüyü yaziciya göndermek için Print Screen tusuna basabilirsiniz. Copy komutu ile bir dosyayi kopyalarken hata testi de yapilmasini saglayabilirsiniz. Özellikle diskete kopyalarken bu testi yaptirmaniz iyi olur. Hata testi yapmasi için /V parametresi kullanilir. Copy okul.doc a: /v Okul.doc dosyasini diskete hata testi yaparak kopyalamasini istiyoruz. Bu islem dosyayi diskete kopyalarken ayni zamanda yazdigini da okuyarak dogru okunup okunmadigini kontrol eder. Diskette bozuk kesimler varsa yazdigini okuyamayacak ve hata verecektir. Islemi iptal ederek saglam bir disket kullanin veya disketin içinde önemli bilgiler yoksa disketi formatlayin ve ve hatali ksimlarin isaretlenmesini sagladiktan sonra tekrar kopyalayin. Kopyalama yaparken kopyalanilan yerde ayni isimli bir dosya varsa onun üzerine yazilip yazilmayacagi sorulur. C:a.bat üstüne yazilsin mi (Evet/Hayir/tüMü)? E harfi Evet, H harfi Hayiir veya M harfi ile bütün dosyalarin tek tek sorulmadan yazilmasi saglanabilir. XCOPY komutu da kopyalamak için kullanilir. Copy komutunda farkli olarak daha hizlidir ve alt dizinleriyle birlikte kopyalayabilir. Copy komutu bir iç komut olmasina ragmen Xcopy komutu dis komuttur ve XCOPY.EXE dosyasinin bulunmasi gerekir. Xcopy komutunun kullanimi da copy komutu gibidir. Farkli olarak /S parametresi ile alt dizinlerin kopyalanmasi da saglanabilir. Xcopy a:*.* /s c: Disketteki bütün dosyalari alt dizinlerdekilerle beraber c: sürücüsüne kopyalar. Xcopy’nin avantaji daha hizli kopyalayabilmesi ve alt dizinlerle birlikte kopyalayabilmesidir. DISKCOPY komutu ise daha farklidir. Bir disketin aynisini bir baska diskete kopyalamak için kullanilir. Diskcopy ile çogaltilan disketler tamamen birbirinin aynisidir. Diskcopy a: a: Komutu ile a sürücüsünde bulunan disket çogaltilabilir. Bu islem sirasinda önce orjinal disket okunur, daha sonra diger disketin takilmasi istenerek bu diskete yazilir. Okuma islemi tek seferde bitmemisse tekrar ilk disket istenerek kalan kisim da okunarak diger diskete yazilir. Diskcopy isleminde hedef disket içindeki tüm dosyalar kopyalama isleminden önce bilgisayar tarafindan silinir. Bu programin ismi DISKCOPY.COM’dur.   REN(DOSYA ADI DEGISTIRME) Dosyalarin isimlerini Ren komutu ile degistirebilirsiniz. Ren Dosyaadi Yeniad seklinde kullanilir. Örnegin gerekli.doc isimli dosyanin adini gereksiz.doc olarak degistirmek için Ren Gerekli.doc gereksiz.doc seklinde yazilir. Isim degistirirken yeni isimle ayni isme sahip bir dosya varsa degistirme yapilmaz. Ren komutu ile dizin isimleri degistirilemez. Dizin isimlerini degistirmek için Move komutu kullanilir.   MOVE(TASIMA VEYA DIZIN ISMI DEGISTIRME) Bu programin ismi MOVE.EXE’dir. Dosyalari bir yerden baska bir dizine veya sürücüye tasimak için ve dizinlerin isimlerini degistirmek için kullanilir. Örnegin Genel dizinindeki bütün dosyalari Özel dizinine tasimak için Move c:genel*.* özel PW dizinindeki tüm dosyalari diskete tasimak için Move c:pw*.* a: Move komutu ile dizin ismi degistirmek Ren ile dosya ismi degistirmek gibidir. Örnegin PW dizinini WRITE olarak degistirmek için Move PW WRITE seklinde kullanilir. TYPE (DOSYA IÇERIGI) DOS’ta bir dosyanin içerigini görmek için kullanilir. Type Dosyaadi Seklinde kullanilir. Örnegin autoexec.bat dosyasinin içerigini görmek için Type autoexec.bat seklinde yazilir. Dosya üzerinde degisiklik yapabilmek için EDIT komutu kullanilmalidir.   MORE(SAYFALAMA) Bazi DOS komutlarinin sonuçlari ekrana sigmiyorsa komutun sonucunun sayfa sayfa gösterilmesini More komutunu | karakteri ile birlikte kullanarak saglayabiliriz. Örnegin; Type autoexec.bat Komutu ile autoexec.bat dosyasinin içerigine bakabilirsiniz. Ancak dosya ekrana sigmayacak kadar uzun ise dosyadaki üst satirlar ekranda görülemeyecektir. Bunu More komutu ile birlikte kullanarak asabiliriz. Type autoexec.bat | More seklinde kullanilirsa, dosyanin içerigi ekrani doldurdugunda bir tusa basmaniz istenecek ve ondan sonra diger sayfa gösterilecektir. More komutu tek basina degil diger komutlarin arkasinda | karakteri ile birlikte kullanilir.   EDIT DOS’ta dosyalari düzenleme ve olusturma için Edit programini kullanabilirsiniz. Bu program vasitasi ile dosyalarinizi açip degisiklikler yapabilirsiniz. Bu programin ismi EDIT.COM ‘dur. Edit Autoexec.bat Yazarak autoexec.bat dosyasinda degisiklikler yapabilirsiniz.   ATTRIB (DOSYA ÖZELLIKLERI) Del komutu ile silemediginiz dosyalar oldu mu? Bir dosya sadece okunabilir, sistem veya gizli dosya olarak belirlenmisse normal yollarla silinemezler. Eger sizde bazi dosyalarin kolayca silinebilmesini istemiyor veya silmek isteyip de silemediginiz dosyalar bulunuyorsa Attrib komutu ile o dosyanin özelliklerini degistirmelisiniz. Bu dosyanin ismi ATTRIB.EXE’dir. Attrib dosyaadi özellikler Seklinde kullanilir. Dosya adi olarak bir dosya verebileceginiz gibi ? ve * karakterlerini kullanarak birden fazla dosyanin özelliklerini de degistirebilirsiniz. Dosyalarin özellikleri ise üçüncü parametre ile degistirilir. Üçüncü parametre verilmezse sadece özellikler görüntülenir, herhangi bir islem yapilmaz. Bir özelligi kaldirmak için asagidaki parametreleri – isareti ile , o özelligi vermek için ise + isareti kullanmalisiniz. R Sadece okunabilir dosya. Normal yollarla degistirilemez ve silinemezler. H Gizli dosya. Normal yollarla silinemezler ve Dir komutu parametresiz kullanildiginda listelenmezler. S System dosyasi. Bu sadece bazi özel dosyalar için verilen bir özelliktir. Bu özellige sahip dosyalari silmeniz, degistirmeniz veya tasimaniz problemlere sebep olur. Bu dosyalarda normal yollarla silinemezler ve görünmezler. Örnegin A.doc dosyasina sadece okunabilir özelligi vermek için Attrib A.doc +r Cokgizli.doc dosyasini gizlemek için Attrib cokgizli +h Cokgizli.doc dosyasini gizlemek ve sadece okunabilir yapmak için Attrib cokgizli +h +r Sadece okunabilir oldugu için silemediginiz bir dosyanin bu özelligini kaldirmak için Attrib a.doc -r Ayrica sadece dosyalari degil dizinleri de gizleyebilirsiniz Attrib Windows +h Komutu ile windows dizini gizlenmis olur. Dir yazarsaniz bu dizini göremezsiniz.   CHKDSK(DISK TESTI) Bu program (CHKDSK.EXE) herhangi bir parametre olmadan kullanilirsa sürücü hakkinda istatistiki bilgiler verir. (Bos alan, toplam alan, dosya sayisi gibi) C:>chkdsk Birim Seri Numarasi 0B26-13D9 1.048.395.776 bayt toplam disk alani 25.182.208 bayt 231 gizli dosyada 9.601.024 bayt 575 dizinde 884.178.944 bayt 9.956 kullanici dosyasinda 16.384 bayt bozuk sektörlerde 129.417.216 bayt disk üzerinde kullanilabilir 16.384 bayt her ayirma biriminde 63.989 toplam ayirma birimi disk üstünde 7.899 ayirma birimi disk üstünde kullanilabilir 655.360 bayt toplam bellek 578.240 bayt bos Chkdsk/F Diskteki hatalari tespit ederek düzeltir. Diski (Disket veya harddiski ) hizli bir sekilde test etmek için kullanilir. Daha detayli Chkdsk /V Diskteki bütün dosyalari yol ismiyle birlikte ekrana listeler. Binlerce dosyayi ekrana listelemenin bir anlami yoktur. Ancak ekrana listelemek yerine bir dosyaya yazmasi istenirse bu dosya daha rahat incelenebilir. Chkdsk /V > Dosyalar Diskteki bütün dosyalar yollari ile birlikte Dosyalar isimli dosyaya yazilir. Edit programi ile bu dosyanin içerigi incelenebilir. Chkdsk /V > LPT1 Bütün dosyalar yaziciya gönderilir.   SCANDISK( DISK PROBLEMLERI ÇÖZÜMÜ) Scandisk programini kullanarak diskinizdeki problemleri gidermesini saglayabilirsiniz. Chkdsk’den daha gelismis bir programdir. Diskteki birçok problemi bulup giderebilir. Bu programin ismi SCANDISK.EXE ‘dir.   FDISK (HARDDISK BÖLÜMLEME) Bu programi bilinçsiz olarak asla kullanmayin. Harddiskinizdeki bütün bilgilerinizi yok edebilirsiniz. Bu program harddiski birkaç parçaya ayirmaya, birkaç bölüm varsa aktif olacak bölümü (sistemin açilacagi bölümü) belirlemeye yarar. Bu programin ismi FDISK.EXE ‘dir. Eger yeni bir harddisk aldiysaniz bu programi kullanarak harddisk üzerinde bölümler olusturabilirsiniz. Her harddiskte en az bir bölüm olusturulmasi gerekir. Fdisk ile harddisk bölümlendikten sonra harddiskteki her bölümün formatlanmasi gerekir.   FC(DOSYA KARSILASTIRMA) FC ile iki dosyayi karsilastirarak farkliliklari görebilirsiniz. FC BirinciDosya IkinciDosya seklinde kullanilir. Bu komut daha çok farkli isme sahip iki dosyanin veya farkli dizinlerde bulunan ayni isimli dosyalarin ayni olup olmadigin karsilastirmak için kullanilir. Bu programin ismi FC.EXE’dir.   MEM (BELLEK BILGISI) Bellek kullanimi hakkinda bilgi verir. C:>mem Bellek Türü Toplam Kullanilan Bos —————- ——– ——— ——– Geleneksel 640K 76K 564K Üst 0K 0K 0K Ayrilan 384K 384K 0K Uzatilmis (XMS) 31.744K 188K 31.556K —————- ——– ——— ——– Toplam bellek 32.768K 648K 32.120K Toplam 1 MB alti 640K 76K 564K Toplam Genisletilmis (EMS) 32M (33.030.144 bayt) Bos Genisletilmis (EMS) 16M (16.777.216 bayt) Çalisabilecek en büyük program boyu 564K (577.936 bayt) En büyük bos üst bellek blogu 0K (0 bayt) MS-DOS üst bellek alaninda yerlesik. C:> DOS altinda çalisan programlarin çogu 640 KB’lik standart bellegi kullanirlar. Bilgisayarinizda 64MB ana bellek olsa bile programlar bellek yetmedigi için çalisamayacagini bildirirler. Bu toplam bellegin yetersizliginden degil, geleneksel bellegin yani ilk 640 KB ‘lik bölümün yetmedigindendir. Ilk 640 KB’lik bu bellek bölgesindeki bazi programlarin üst bellege yüklenmesi veya gereksiz olanlarin hiç yüklenmemesini saglayarak bu programlar için yeterli boslugu ayarlamaniz gerekir. Gerekli miktari takip etmek için MEM komutundan faydalanilabilir.   SMARTDRV (HIZLI DISK) Smartdrv komutu harddiskten okuma ve yazma hizini artirmak için Windows’95 den önce kullanilan bir programdir. Windows-95 bu programa ihitiyaç duymadan ayni isi yapar. Bu tip programlara cache (ön bellek) programlari denir. Bir program harddiskten bilgi okumak istediginde smartdrv bu bilgiyi okur ve programin bundan sonrakileri de okuyacagini farz ederek bir miktar fazladan bilgiyi de okuyarak bellege alir. Program bu bilgileri de istediginde harddiske tekrar gitmeden bellekten alir. Yazarken de böyledir. Program direk harddiske yazmaz. Bunun yerine smartdrv’in ayirdigi bellek bölgesine yazar. Smartdrv bu bilgileri uygun bir zamanda harddiske yazar. Bu islemler harddisk erisimini minimuma indirgedigi için programlarin çalisma hizlarini önemli ölçüde arttirir. Ancak bellekte de oldukça büyük bir yer isgal eder. DOS programlarinizi DOS modunda çalistiracaksaniz SMARTDRV yazarak ön bellegi aktif hale getirebilirsiniz. Smartdrv toplam bellek miktarina bakarak uygun büyüklükte bir ara bellek olusturur. Smartdrv harddisk için hem okuma hemde yazma islemlerinde ara bellegi kullanir. Disket ve CD-ROM larda ise sadece okuma için önbellek kullanilir.   EMM386( GENISLETILMIS BELLEK YÖNETICISI) Üst bellegin daha iyi kullanilmasini saglar ve EMS bellek olusturmak için de kullanilir. Config.sys dosyasinda Device satiri ile Himem.sys ‘den sonra kullanilir. Device=c:windowsHimem.sys Device=cwindowsemm386.exe seklinde kulanilir. Bazi programlar özellikle de oyunlar EMS bellek ile çalisirlar. Emm386 ‘yi asagidaki gibi kullanarak EMS bellek olusturabilirsiniz. Device=cwindowsemm386.exe RAM EMS bellek miktarini da belirlemek istiyorsaniz Ram parametresinden sonra bellek miktarini Kb cinsinden yazabilirsiniz. Örnegin 512 Kb EMS bellek olusturmak için Device=cwindowsemm386.exe RAM 512 yazilabilir.   MSCDEX(DOSYA YÖNETICISI) DOS altinda CD-ROM sürücünüzü kullanabilmek için Cd-romunuzun sürücü programini Config.sys dosyasinda Device satiri ile yükledikten sonra Mscdex programini da Autoexec.bat programindan aktif hale getirerek Cd-rom sürücünüzü kullanabilirsiniz. Örnegin Cd-rom sürücünüzün dosyasi CDDRV.SYS olsun. Bunu Config.sys dosyasinda asagidaki gibi yazdiktan sonra Device=c:cddrv.sys /d:hasan Autuexec.bat dosyasinda da C:windowscommandmscdex /d:hasan seklinde kullanmaniz gerekir.   AUTOEXEC.BAT VE CONFIG.SYS Bu dosyalar sistem açilirken kullanilan özel dosyalardir. Ve sistemin açildigi sürücüde ve ana dizinde bulunmalari gerekir. Bunlarda config.sys bilgisayarla ilgili bazi ayarlamalarin ve programlarin bulunacagi dosyadir. Config.sys dosyasindaki ayarlamalar bilgisayar açildiktan sonra degistirlemezler, bu ayarlar sadece bu dosyada yapilabilirler. Autoexec.bat dosyasi ise bilgisayar açilirken çalistirilacak bazi programlar ve ayarlar için kullanilir. Bu programlar ve ayarlar bilgisayar açildiktan sonra da yapilabilirler. Her sefer ayni seyleri yapmak yerine bu ayarlar autoexec.bat dosyasina yazilarak isler otomatiklestirilir. Config.sys Bu dosyada bulunabilecek bazi ayarlar ve yüklenebilecek bazi programlar asagida gösterilmistir. Bu dosyayi bilgisayarin açildigi diskin ana dizininde bulabilirsiniz. Edit config.sys yazarak bu dosyayi düzenleyebilirsiniz. Device Bellege aygit sürücülerini yüklemek için kullanilir. Devicehigh Aygit sürücülerini üst bellege yüklemek için kullanilir. Device=c:windowshimem.sys Himem.sys bir uzatilmis bellek yöneticisidir. Uzatilmis bellegi kullanan programlarin çogu (Windows dahil) bu sürücüye ihtiyaç duyar. Device=c:windowshimem.sys /TESTMEM: OFF Seklinde kullanarak bellek testini yapmamasini saglayabilirsiniz. Bu bilgisayarin açilis islemini biraz daha hizlandirir. Device=c:windowsEmm386.exe Üst bellegin daha iyi kullanilmasini saglar ve EMS bellek olusturmak için kullanilan EMM386 yukaridaki gibi Config.sys dosyasinda Himem.sys’den sonra yüklenir. Dos=High,Umb Dos=High satiri ile Dos’un üst bellege yüklenmesini, Umb satiri ile de Emm386 tarafindan saglanan üst bellek bölgelerinin Dos tarafindan yönetilebilecegi belirlenir. Bu islem geleneksel bellegin daha az kullanilmasini saglayarak, diger programlara daha fazla geleneksel bellegin birakilmasini saglar. FILES=n FILESHIGH=n Ayni anda açilabilecek dosya sayisini belirler. Özellikle veritabani uygulamalari büyük Files degerlerine ihtiyaç duyarlar. Files degeri programin ihtiyaç duydugundan daha az ise program düzgün çalismayacaktir. Ortalama 35 olarak belirlenebilir. Veritabani uygulamalarinda 70-100’e çikarilmasi gerekebilir. 8-255 arasinda bir deger verilebilir. Verilmezse 8 kabul edilir. Gerekenden fazla degerin verilmesi bosuna bellek harcanmasina sebep olur. Fileshig satirini kullanarak Files için gerekli bellegin üst bellekten ayrilmasini saglayabilirsiniz. LastDrive=x Erisebileceginiz en fazla sürücü sayisini belirtir. A-Z arasinda bir harf verebilirsiniz. DOS’un algilayacagi en son geçerli sürücüyü belirtir. Örnegin bilgisayarinizda F harfine kadar olan sürücüleriniz varsa LastDrive=F seklinde kullanabilirsiniz. Daha büyük degerler bosuna bellek harcayacaktir. Sürücüler için gerekli bellegi üst bellekten ayirmak için LastDriveHigh=F seklinde kullanabilirsiniz.   REM Config.sys ve Autoexec.bat dosyalarinda çalistirilmasini istemediginiz satirlarin basina Rem yazarak bu satirlari devre disi birakabilir ve rem ile baslayan açiklama satirlari yazabilirsiniz. DEVICE=C:WINDOWSCOMMANDDISPLAY.SYS CON=(EGA,,1) Display.sys programi ekranda gösterilecek olan karakterlerin karakter setini belirler. Türkçe karakter setini kullanabilmek için gereklidir. COUNTRY=090,857,C:WINDOWSCOMMANDCOUNTRY.SYS Zamani, para birimini göstermede, karakterlerin siralandigi düzeni belirlemede ve dosya adlarinda hangi karakterlerin kullanilabilecegini belirlemede ülkelere özgü ayarlarin kullanilmasi için Country komutu config.sys dosyasinda yukaridaki gibi kullanilir. Türkçe ayarlar için yukaridaki parametreler kullanilmalidir. Autoexec.bat Simdi de autoexec.bat dosyasinda bulunabilecek bazi ayarlar ve yüklenebilecek bazi programlari taniyalim. Bu dosyayi bilgisayarin açildigi diskin ana dizininde bulabilirsiniz. Edit Autoexec.bat Yazarak düzenleyebilirsiniz. @Echo off Autoexec.bat dosyasi çalisirken, dosyadaki komut satirlarinin görüntülenmesini engeller. Path=c:windows; c:windowscommand; c:program Bir programi çalistirmak için ismini yazdiginizda önce bu program komutu yazdiginiz dizinde aranir. Bu dizinde yoksa Path ile belirtilmis dizinlere de bakar. Burada bulursa çalistirir. Sik kullandiginiz programlarin yollarini Path satirina ; karakteri ile birlikte yukaridaki gibi ekleyerek o programlari kolayca çalistirabilirsiniz.   TÜRKÇE EKRAN VE TÜRKÇE KLAVYE F veya Q Türkçe klavye kullanabilmek için asagidaki satirlardan birini Autoexec.bat dosyasina yazmaniz gerekir. F Türkçe klavye ve Türkçe Ekran için Mode con codepage prepare=((857) c:windowscommandega2.cpi) Mode con codepage select=857 Keyb tr,, c:windowscommandkeybrd2.sys /id:440 Q Türkçe klavye ve Türkçe Ekran için Mode con codepage prepare=((857) c:windowscommandega2.cpi) Mode con codepage select=857 Keyb tr,, c:windowscommandkeybrd2.sys /id:179 Config.sys dosyasinda ise asagidaki ayarlamalari yapmaniz gerekir   Gönderen: saygindolu