Adnan Menderesin idamı

Adnan Menderes, Yunanlıların İzmir’i işgal etmesi üzerine kurulan Ay-Yıldız direniş örgütünün liderleri arasında yer aldı.

Kurtuluş Savaşı sırasında gösterdiği başarıdan ötürü İstiklal Madalyası’yla onurlandırıldı. Menderes, 1929’da İzmir’in tanınmış ailelerinden Evliyazadelerin kızı Fatma Berrin Hanım’la hayatını birleştirdi. Bu evlilikten Yüksel, Mutlu ve Aydın adlarını taşıyan çocukları dünyaya geldi.

SİYASETE İLK ADIM

Adnan Menderes damgasını vuracağı siyaset dünyasına ilk adımını, 1930’da Fethi Okyar’ın kurduğu Serbest Cumhuriyet Fırkası’yla attı. Aydın il başkanlığını yaptığı partinin kısa süre sonra feshedilmesi üzerine Cumhuriyet Halk Partisi’ne girdi.

Menderes, Aydın ziyareti sırasında Atatürk’le tanışma fırsatı buldu. Atatürk’le gerçekleştirdiği sohbet belki de hayatının akışını değiştirdi. 1931 seçimlerinde aday olmadığı halde milletvekili seçildi. Sonradan, kendisini aday listesine koyanın Atatürk olduğunu öğrendi. CHP’de dört dönem boyunca milletvekilliği yaptı. Bu süreçte bir yandan da eğitimine devam ederek Ankara Hukuk Fakültesi’ni bitirdi.

DEMOKRAT PARTİ İLE İKTİDAR OLDU

Menderes’in siyaset sahnesinde öne çıkması 1945’te Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun Meclis’te görüşülmesiyle oldu. Çok geçmeden parti içi muhalefetin öncülerinden biri oldu. Menderes’in siyaset hayatındaki dönüm noktalarından biri, 7 Haziran 1945’te partiye sunulan ve “Dörtlü Takrir” olarak anılan önergeydi.

Demokratikleşme için yasalarda ve parti yönetiminde değişiklikler yapılmasını içeren önerge CHP Parti Meclisi tarafından reddedildi. Önergenin altında imzası bulunan Menderes ve iki arkadaşı partiden uzaklaştırıldı. Yine önergede imzası bulunan isimlerden Celal Bayar ise hem milletvekilliğinden hem de partiden istifa etti.

Adnan Menderes için asıl süreç bundan sonra başladı. “Dörtlü Takrir” önergesi nedeniyle CHP’den kopan Celal Bayar, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan’la birlikte 7 Ocak 1946’da Demokrat Parti’yi kurdu. Dört yıl sonra yapılan seçimler, parti için tam bir zaferdi. Demokrat Parti 14 Mayıs 1950 seçimlerinde yüzde 53 oy aldı. Seçimin ardından Celal Bayar da Cumhurbaşkanı oldu. 22 Mayıs 1950, Menderes’in Başbakanlık koltuğundaki ilk günüydü. Böylece 10 yıl sürecek DP iktidarı resmen başladı.

DEĞİŞİM YILLARI

Adnan Menderes parti örgütüne hakim kişiliğinin yanı sıra halkla iç içe bir siyasetçi portresi çizerek öne çıktı. On yılık iktidarı süresinde önemli değişimlere imza attı. Bunlardan biri tarım alanında gerçekleşen makineleşmeydi. Karayollarının yapımına hız vermesi, yeni sanayi tesislerinin kurulması ve barajlar öne çıkan icraatları oldu. Böylece ülke kalkınma sürecine girdi.

Yine bu dönemde dış politikada da önemli gelişmeler yaşandı. Türkiye’nin Kore’ye asker göndermesi ve NATO üyeliği Menderes dönemine gerçekleşti. Bu icraatlar, 1954 seçimlerinde Demokrat Parti’yi daha da güçlendirerek oy oranının yüzde 56’ya çıkmasını sağladı. Demokrat Parti artık milletvekili sandalyelerinin yüzde 93’üne sahipti.

6-7 EYLÜL OLAYLARI

1950’lerin ortasında siyasetin en önemli gündem maddelerinden biri Kıbrıs’tı. Londra Konferansı sırasında Kıbrıslı Rumların kurduğu EOKA örgütü, Türklere karşı saldırılar başlattı. Adadaki olaylar, Türkiye’de büyük tepki yarattı. Tam da o günlerde, Atatürk’ün Selanik’te doğduğu evin bombalandığı yalanı kulaktan kulağa yayıldı.

Bu haber üzerine İstanbul’da yaşayan gayrimüslimler bir anda hedef haline geldi. 6 Eylül 1955 günü başlayan olaylar iki gün boyunca devam etti. Gayrimüslimlere ait evler, işyerleri ve ibadethaneler büyük zarar gördü.

1957 seçimlerinde Demokrat Parti, ilk kez oy kaybı yaşasa da iktidarı bırakmadı. Ama seçimlerden sonra tansiyon hiç düşmedi. CHP Genel Başkanı İsmet İnönü’nün çıktığı yurt gezilerinde saldırıya uğraması ve üniversite öğrencilerinin eylemleri birbirini izledi. Öyle ki İstanbul ve Ankara’da tırmanan olaylar nedeniyle sıkıyönetim ilan edildi.

Kaynak; TRT